Adda ak ita ditoy Federal Way Washington. Agisursuro ak dita Montessori Plus School, Kent. Idi Septembre ak laeng nga simmangpet ditoy Amerika, damo nga baddek ko iti nalamiis nga daga.
Sangapulo a tawen a nagisuroak iti pilosopiya diay UE ngem kas kadagiti natakawan ti namnama ken adu a kapanunutan, diak naanusan nga pekkelen (manen) dagiti ling-et tapno laeng adda pagayusan dagiti nabat-bati nga (pagla)laing ken panagayat para iti bukbukod nga ili. Sangapulo nga tawen, kalpasan ti panangibuyat amin dagiti nagannak iti kakaisuna nga sentimo ken sentimyento ti panganan, ti kabarikiran ken kataltalunan dagiti adu a rigrigat, bimmaliw ken bimmaliktad dagiti arapaap -- "kas kadagiti bulong iti tiyempo ti lamiis nga madi makaigawid kadagiti bukod da nga kolor, kapilitan nga umibbet ken agparigreg tapno kamaten na ti gasat"(see my poem, pagkatapos ng taglagas posted on 4/17/06). Nagbunga dagiti adal ket naipapel--AB Philosophy idiay Seminaryo ken MA Philosophy diay UST -- ngem awan latta’t nalang-ab ko nga sabali idiay kusina mi. Kakaisuna nga bunga dagiti adu a dekada a namnama nga inbunubun da lelong kenni itang, saibbek laeng ni inang iti mangmangeg kada agbakasyonak aggapo Manila, bitbet ko dagiti agparayag nga luplupot, makmakan, panagsasao maipanggep iti parabur ti siyudad. Ngem kalpasan ti makalawas, lotto wenno huweteng laengen ti nabatbati a mangitultul-o ti tibker ken ragsak dagiti anges.
Ita, adda ak ditoy Washington. Iggem ko dagiti adu nga arapaap dagiti nagannak, kakabsat ken adu a kabagyan nga mangnamnama piman a masapriyan ti gasat ko. Gasat kunada, madi da ammo nga rinabii nak nga agkumkumot iti riniburibu nga iliw. Maymayat pay nu adu maubra, ta di na ka malagip ni liday. Ngem nu ikkam bassit ti tiyempo dagiti napalabas nga sumirep, awan pay nakitak a sennaay a kas daytoy bukbukod ko nga rupa.
Pito kami nga agkakabsat: Ti inauna ket adda diay UAE; Maikatlo adda idiay South Korea; Maikalima adda idiay Taiwan; Maikainnem adda diay Zambales; Maikapat addaan ti asawa ken anak kabbalay da inang ken itang ken buridek nga agbasbasa. Nakaturpos iti innem iti kolehiyo ket nagbalin kami a pamilya ti lubong, ti taaw, ti angin, ti selfon, ti internet, ti lagip, ti napalabas, ti tinakaw nga ar-arapaap. Diaspora kunada -- nawarawara nga ayat wenno timpuyog dagiti ragsak iti nakayanakan -- tapno laeng biruken mi ni gasat nga ilemlemmeng ti sistema ti tumaytayab nga presyo.
Malagip ko idi ubbing kami pay laeng: singko sentimos ti lima nga dulse. Beynte sentimos met ti Coke nga 12 oz idi 70s. Awan ammo mi maipanggep ti Martial Law. Panawen ti panagturay da "Enrile, Carag Reyno ibotos ti tattao. Awan rigat ti biyag...." Panawen ti UTLI loggers nga inaldaw nga mangtaptapok kadagiti al-alad, kalkalsada ken kabanbantayan ti Baggao, amyananen ti Sierra Madre. Agtallon a dekada manipud idi nga ti Baggao (Cagayan Valley) ti maysa kadagiti ili nga tinawen nga bisbisitaen ti dadakkel nga layos nga mangperperdi kadagiti mulmula ken adu nga taraon.
Sakbay nak nga agpa-Amerika, namatmatak ni Lilong Insyong ko nga in-inut nga natay maigapu iti kanser ti karabukob. 24 nga aldaw nga saan pulos a nakapangan, pinili ni lelong ti saan nga agpaospital. Ammo na piman diay lakay nu kasano ti rigat ti maospital: rigat ti kaawan ti namnama nga agbiag ken kaawan ti pangbayad. Kinse nga apoko na a nakaturpos ti kolehiyo, nakapsot ti kapanunutan diay lakay nga adda maiyawat mi nga nam-ay. Ngem piman, pinili na ni patay.
Diaspora ken kaawan ti nam-ay, nudtoy mi pay nga piduten ti biag ken biruken ti kun-kunaen dagiti pilosopo nga "being" ken "meaning" ti kinaadda mi ditoy rabaw ti daga? Nudtoy aya ti rang-ay, ti nam-ay tapno agtalna kuma metten ti panunot ken lasag? Anya kadi ti kolor na ti biag nga naiprenta kadagiti dolyar tapno panawan mi ti nakayanakan ti ragsak ken kapututan toy managayat nga pigsa ti puso?
Agalaunan ti bigat. Imbag laengen ta adda pay oras ko nga agsaludsod ken mangikur-it kadagitoy nga sasaibbek. Sapay la koma ta makaturog nak nga insigida.
